WESOŁY SARMATA
Dziś chciałbym zaprezentować kilka zabawnych fragmentów z niedawno powstałego serialu komediowego (co prawda nieco groteskowego, ale posiadającego także i kilka zabawnych momentów), dostępnego również na platformie Netflix, pod tytułem:
"1670"
W swych założeniach serial ten ma w sposób zabawny przedstawiać dzieje Polski a raczej Rzeczpospolitej polsko-litewskiej tego właśnie okresu, czyli dekadę po zakończeniu potopu szwedzkiego i tuż przed wielkimi wojnami z Tatarami i Turkami (zakończonymi zwycięstwem króla Jana III Sobieskiego pod Wiedniem i Parkanami w 1683 r.). Oczywiście jest to satyra, więc ma w sposób zabawny pokazywać ten okres, chociaż mnie osobiście wydaje się że nieco przeginają pałkę (jak mówił niezapomniany Ferdynand Kiepski 😉).
Serial skupia się na postaci "sarmaty" Jana Pawła Adamczewskiego, jego żony Zofii, córki Anieli i dwóch synów Stanisława i Jakuba, oraz jego wrogów i przyjaciół. Warto na moment jednak zatrzymać się (nim oczywiście przyjdę do zabawnych, wybranych przeze mnie fragmentów tego serialu) nad samym pojęciem "sarmatyzmu" i "sarmaty" który dla szlachcica polskiego w tamtym czasie był niezwykle istotnym odniesieniem. Dobry szlachcic przede wszystkim pielęgnował kult przodków. Kolekcjonował portrety swych antenatów, księgi - które opowiadały o czynach przodków danego rodu, herby oraz znaki sprawowanych urzędów (czyli buławy i pieczęcie), oraz inne archiwalia związane z działalnością wybitnych przodków. Oczywiście pojęcie sarmatyzmu nie odnosiło się tylko do samej pielęgnacji pamięci o niezwykłych czynach swego rodu, ale miało również inne odniesienie, bowiem szlachta polska twierdziła, że wywodzi się (w przeciwieństwie np. do mieszczan i chłopów) z ludu Sarmatów - czyli starożytnego plemienia, który w III wieku p.n.e miał osiedlić się nad Wisłą, przybywszy tutaj ze swych pierwotnych siedzib nad Donem i dolną Wołgą. Utożsamianie się z Sarmatami było jednocześnie utożsamianiem się z pojęciem rycerskości i wolności, które było nierozerwalnie związane z panującym w Rzeczpospolitej ustrojem. Sarmata był człowiekiem wolnym, rycerskim, sprawiedliwym i walecznym - wszystkie to odniesienia bez wątpienia zaspokajały szlachecką dumę i dawały poczucie odrębności i wyższości nad całą resztą społeczeństwa. Sarmata to był szlachcic-rycerz, obrońca Ojczyzny i spadkobierca sławy swych przodków (wielokrotnie szlachta na sejmach przypominała królowi, iż w czasie pospolitego ruszenia "gardła nasze za ojczyznę nadstawiamy"). Dlatego w Polsce nie mogła zapanować monarchia absolutna, jako że była ona w sprzeczności z duchem sarmatyzmu, czyli z duchem Wolności. Polski szlachcic twierdził, że tam, gdzie król zdobył niepodzielną władzę podporządkowując sobie szlachtę, tam upadał duch rycerskości i to właśnie umacniało przekonanie, że Polska ma najdoskonalszy i najlepszy ze wszystkich ustrój (często też, gdy przybywali do Rzeczypospolitej posłowie z Francji, Anglii czy innych krajów jak choćby Monarchii Habsburgów, szlachta śmiała się z nich, mówiąc: "Patrzcie, niewolniki przyjechały").
Pojęcie sarmatyzmu wiązało się nie tylko z idałem Sarmaty- rycerza, ale również z ideałem Sarmaty-rolnika. Stąd też ideałem było życie domowe, wiejskie, szlachecki dworek zbudowany (lub odziedziczony po przodkach) na ziemiach które również zostały albo zakupione albo odziedziczone. Do tego dochodziła oczywiście kosztownie zdobiona broń i odrębny strój który wyróżniał Sarmatę od reszty społeczeństwa (używaną na co dzień odzieżą był żupan - czyli długa do kostek szata z wąskimi rękawami. Wychodząc z domu szlachcic zakładał ów żupan z reguły wykonany z atłasu - w domu nosił najczęściej płócienny -na niego zarzucano sięgający poniżej kolan kontusz, a niekiedy również podbijaną futrem delię). Strój ten noszono najczęściej rozpięty aby było widać kosztownie wykonany pas - przypominający perskie dywany tylko cieńszy znacznie i dłuższy (niektóre osiągały nawet długość 4 metrów). Takie pasy wytwarzano w manufakturach w Słucku, Sokołowie i Korzcu lub sprowadzano z Persji i Turcji. Kult przodków, odrębny strój, rycerski sposób bycia i zachowania oraz umiłowanie Wolności, to nie wszystko co odznaczało Sarmatę od reszty społeczeństwa. Innym czynnikiem równie ważnym była głęboka religijność (niekiedy nawet granicząca z dewocją). Szlachcic mógł sobie pozwolić na bardzo wiele, mógł na przykład zbić swego chłopa, albo odciąć ręce innemu szlachcicowi a potem leżeć krzyżem w kościele w ramach pokuty, lub też wypisać na swej trumnie "tu leży grzesznik" (notabene umieszczanie zdjęć nagrobnych na pomnikach wzięło się właśnie z tradycji sarmackiej, wyjątkowej pod tym względem w całej Europie, gdyż nigdzie indziej czegoś takiego nie praktykowano. Oczywiście w wieku XVII czy XVIII nie były to zdjęcia tylko malowidła dokładnie odwzorowujące postać zmarłego). Tradycja sarmacka była niezwykle żywa i barwna i miała wpływ na inne kraje, w tym na Rosję (gdzie aż do końca XVII wieku oficjalnym językiem dworu moskiewskiego był język polski), Mołdawię czy Tatarów krymskich.
To tyle w kwestii wytłumaczenia czym była Sarmacja i czym byli Sarmaci w odniesieniu do szlachty polskiej z okresu, o którym opowiada ów komediowy serial. Zapraszam zatem do obejrzenia zabawnych, wybranych przeze mnie fragmentów z "1670".
MIERZENIE KUTASÓW 😉
"Co jakiś czas przyjeżdżają do mnie koledzy szlachcice, mierzymy sobie wtedy kutasy" 🤭
0:50 - "A moim zdaniem kutas Andrzeja jest dłuższy... kutas Andrzeja ma długi trzon, a Jana Pawła całą długość robią nitki z frędzli. Trzeba powiedzieć dość liche nitki"
"Zważ na słowa, mówisz o moim kutasie" 😂
SPIS INNOWIERCÓW
Rozpoczynamy coroczny spis innowierców. Polska jest krajem tolerancyjnym zatem jesteście mile widziani w naszej społeczności, natomiast jestem zobowiązany was poinformować, że po śmierci szczeźniecie w piekle, bo jesteście złymi ludźmi. Karczmarzu zaczniemy od ciebie"
"Podobnie jak rok temu, jestem Żydem"
"Liczymy że w przyszłym roku pozytywnie nas rozczarujesz" 😉
ATEISTA
"W kogo wierzysz?"
"Właściwie to w nikogo. Nie wiem, chyba nie mam w sobie tego metafizycznego pierwiastka. Mam nadzieję że to nie problem?"
"Boga w sercu nie ma!"
"Po reakcjach wnoszę, że to jednak może być problem" 😄
"Nie, to żaden problem, ale niestety będziemy musieli cię zabić" 😂
"Przepraszam, doszło do pomyłki. Ja nie jestem ateistą!"
"Zmieniasz zdanie, bo nie chcesz żebyśmy cię zabili. To nie w porządku" 🤣
SZLACHCIC I MIESZCZANIN
CZYLI PO CO NOSISZ SZABLĘ?
"Czemu nosisz szablę?"
"Rzeczywiście, noszę, nie wiem, taka moda"
"Moda?... Szabla to atrybut szlachcica, wojownika. Służy do obrony Rzeczpospolitej. Jakbyś się czuł, gdybym przyszedł tutaj - co jest charakterystyczne dla miasta?"
"Ekskrementy na ulicach"
"Właśnie, jakbyś się czuł, gdybym przyszedł tutaj z twoimi ekskrementami w ręku?" 😂
"Tato, czy ty wiesz co to są ekskrementy?"
1:10 - "Z tego Ciesława to kompletny kabotyn i chwalipięta. Ho ho ho byłem w Niderlandach, ho ho ho mówię po francusku, ho ho ho myję ręce po sikaniu" 😭
PALEC SAM ODPADŁ - CZYLI ZARAZA
0:20 - "Służko spokojnie, to jest w stu procentach bezpieczne. (...) Nie krzyczcie bo skuszę 🥴
0:38 - "Umówmy się że dwa razy może nie wyjść, mamy dużo służek"
"Wyjdzie od razu, jestem Sarmatą!"
1:10 - "Obciąłeś jej palec!"
"Na pewno nie!"
"Chyba nie oszukuje, nie!" 🤭
1:20 - "Obciąłeś mojej mamie palec!"
"Na pewno nie! Sam odpadł 😂 (...) Rozalio obawiam się - masz trąd" 😭
FAŁSZYWY PROROK
"Chłopie, mam do ciebie jedną prośbę - idź na środek stawu! Idź po wodzie na środek stawu. Jak tam dojdziesz, zwolnię cię z pańszczyzny - na zawsze!"
"To jest pozytywny aspekt tej sytuacji, ale dostrzegam także i minusy..." 🤭 (...) A c*** spróbuję!"
"Fałszywy prorok"
NIE GŁOSUJESZ - NIE MASZ PRAWA NARZEKAĆ
Oczywiście jak wiadomo w Rzeczpospolitej na sejmach i sejmikach głosować mogła tylko szlachta. Chłopi i mieszczanie byli pozbawieni prawa głosu. Natomiast należy tutaj też dodać, że liczba uprawnionych do głosowania, czyli szlachty w Rzeczpospolitej była większa niż we Francji, Anglii, Hiszpanii, Portugalii, Włoszech i większości krajów niemieckich razem wziętych.
"Sejmik - święto demokracji, dzień w którym wszyscy głosują. Poza chłopstwem oczywiście - oni nie mogą. Często powtarzam swoim chłopom "nie głosujesz, nie masz prawa narzekać" 🤭. Woźnica, piłeś przed podróżą?"
"Oczywiście jaśnie panie"
"No nie wiem, nie wiem, coś nerwowy jesteś" 😉
TATARSKI JASYR
"Halo ktoś tu jest? Słyszę cię. Kto wy, Niemcy? 😂 (...) Nie ma zgody na basz basz. Basz basz to tatarskie określenie na porwanie, celem sprzedania do niewoli"
W NIEWOLI U TATARÓW
"Zapraszam, zapraszam. Jesteśmy w tymczasowym więzieniu dla jeńców tatarskich, panuje tutaj bardzo fajna atmosfera. Jest bezimienny, bezimienny pomachaj gościom! (...) Jest kostek, on jest trochę sztywny 🤭 Tatarzy trzymają nas w zamknięciu, ale kto by chciał się ruszać przy takim metrażu. (...) Przyznam że zaczynam odczuwać sympatię do moich porywaczy, a zarazem coraz bardziej nienawidzić Szwedów - typowy syndrom sztokholmski" 🥴
PRACA W KORPO
"Mój drugi syn - Jakub, to duma rodziny. Pracuje w korporacji"
"Na kiedy? Na wczoraj! I nic mnie nie obchodzi czy się da, czy się nie da, zamawiałem pomyślność dla Polski i ma być pomyślność dla Polski!"
"Z kim ty rozmawiasz?"
"Nie widzisz że się modlę, tato?"
"Nie zapomnij o pomyślności dla Polski"
"Wybrałem Kościół, ponieważ szukałem możliwości pracy w dynamicznie rozwijającym się zespole, w stabilnej organizacji z silną pozycją na rynku"
Na koniec jeszcze kilka ciekawych stwierdzeń Jana Pawła:
"Nikt mi nic nie dał za darmo, wszystko musiałem sam odziedziczyć" 😂
Albo:
"Jesteś swój chłop. Tak się tylko mówi, oczywiście jesteś mój chłop. To jest mój chłop" 😄
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz