BILISTICHE - "PERŁA NILU" - Cz. V

O TYM JAK AMAZONKA STAŁA SIĘ

JEDNĄ Z NAJSŁAWNIEJSZYCH

KURTYZAN ŚWIATA

"TRUDNO WPROST ZLICZYĆ, JAK WIELU MIAŁO POD SWOIM PANOWANIEM NARODY I MIASTA, ALE ZNIKOMA ILOŚĆ BYŁA TAKICH, KTÓRZY PANOWALI NAD SOBĄ"

LUCJUSZ ANNEUSZ SENEKA

W chwili śmierci królowej Arsinoe II (ok. 270 r. p.n.e.) Egipt był prawdziwą śródziemnomorską potęgą zarówno ekonomiczną, polityczną jak i militarną. W skarbcu królewskim, znajdowało się wówczas (według Appiana) 740 tys. talentów (suma wręcz przeogromna), a roczne wpływy (z podatków, ceł i kontrybucji) sięgały 14 800 talentów. Dynastia była ugruntowana, już bowiem od śmierci Aleksandra Wielkiego (323 r. p.n.e.), władzę nad Egiptem objął (początkowo jako satrapa) ojciec Ptolemeusza II Filadelfosa - Ptolemeusz z przydomkiem "Soter" (czyli "Zbawca"). Po kilkunastu latach, koronował się on na pierwszego od prawie czterdziestu lat (czyli od upadku ostatniego faraona z lokalnej dynastii - Naktanebo II i ponownym podboju Egiptu przez Persów w 343 r. p.n.e.), króla Egiptu w 305 r. p.n.e. (czyli w tzw.: "Roku Królów" - w którym koronowało się wielu dotychczasowych dowódców Aleksandra Wielkiego, pełniących dotychczas funkcje lokalnych namiestników swoich prowincji). Jego długie panowanie (łącznie władał Egiptem przez 40 lat) i również długie rządy jego syna - Ptolemeusza II (panował przez 37 lat), pozwoliły wewnętrznie umocnić się dynastii na egipskiej ziemi i wyrobić sobie trwałe przywiązanie i szacunek lokalnej (nie greckiej i nie macedońskiej) ludności. 

Brak wewnętrznych konfliktów i walk o władzę w tym okresie (co prawda, jak to w rodzinie, dochodziło do niesnasek w kwestii następstwa tronu, szczególnie że Ptolemeusz II był młodszym synem Ptolemeusza Sotera, starszym był zaś niejaki Ptolemeusz Keraunos, niezwykle agresywny i skory do buntu człowiek (w sposób zdradziecki zamordował w 281 r. p.n.e. władcę Imperium Syro-persydzkiego, założyciela dynastii Seleucydów - Seleukosa I Nikatora). Ten został jednak wydziedziczony przez ojca w 285 r. p.n.e., a potem objął tron Macedonii (281 r. p.n.e.). Zginął w niewoli, zamordowany przez zwycięskich Celtów w 279 r. p.n.e. po klęsce w bitwie pod Bitolą. Był co prawda jeszcze Magas, przybrany syn Ptolemeusza I Sotera, ale jemu ojciec wyznaczył rządy jedynie nad Cyrenajką. Sprawa dynastii i bezpieczeństwa Egiptu (przerwana na krótko w 275 r. p.n.e. ofensywą Magasa na Egipt, w celu zdobycia pełnej władzy - zakończyła się ona jednak niepowodzeniem w wyniku buntu libijskiego plemienia Marmarydów na jego tyłach, gdy był już 60 km. od Aleksandrii. Musiał więc zawrócić i więcej już nie próbował zawładnąć Egiptem, a w 250 r. p.n.e. zawarł sojusz z bratem, na mocy którego córka Magasa Berenika, miała wyjść za syna Ptolemeusza II - księcia Ptolemeusza Euergetesa - późniejszego Ptolemeusza III, a Cyrenajka wejść w skład państwa egipskiego).

Od 301 r. p.n.e. Egipt panował nad Syro-Palestyną, do której to ziemi pretensje zgłaszali również Seleucydzi. Ziemia ta została obroniona, a egipskie panowanie umocnione po zakończeniu I wojny syryjskiej (274 - 271 r. p.n.e.), w której wyniku pod władzą Ptolemeusza II znalazły się również zdobyte greckie miasta w pasie małoazjatyckim, od Miletu po Cylicję. Flota egipska była wówczas drugą najpotężniejszą (po kartagińskiej) flotą wojenną basenu Morza Śródziemnego. Kwitł też handel dalekomorski, a wiele niezbędnych dla kraju produktów (takich jak drewno, żelazo, srebro, purpura), docierały do Egiptu w formie danin, płaconych przez podbite ludy. I wówczas to właśnie, w chwili swej największej potęgi, Egipt po raz pierwszy w swych dziejach nawiązał stosunki polityczne z Republiką Rzymską (273 r. p.n.e.). Rzym wówczas właśnie zakończył wojnę z królem Epiru - Pyrrusem (280 - 275 r. p.n.e.), i oblegał greckie, południowo-italskie miasto Tarent (zdobyte w kilka miesięcy potem w 272 r. p.n.e.). Należy od razu zaznaczyć, że Egiptu nie interesowała wówczas ta italska republika, uważali ich w najlepszym razie za niegodnych uwagi prowincjuszy, w najgorszym zaś za dzikusów i barbarzyńców. W zasadzie egipscy władcy nie mieli żadnych interesów w polityce poza rejonem Grecji właściwej, co prawda ojciec Ptolemeusza II - zawarł ok. 300 r. p.n.e. anty-kartagiński sojusz z władcą Syrakuz - Agatoklesem, ale nie poszły za tym jakieś inne, zdecydowane kroki polityczno-militarne w tym regionie, zresztą Agatokles był Grekiem, a Syrakuzy greckim miastem na Sycylii, więc porównywanie tego z poselstwem egipskim roku 273 p.n.e., skierowanym do Rzymu, nie jest tu do końca adekwatne.

Kwita też literatura i nauka. W tym czasie działały także zarówno Biblioteka Aleksandryjska (licząca 490 tys. zwojów), Serapejon (świątynia Serapisa, licząca 43 tys. zwojów), Muzeum (Museion - dom Muz, miejsce spotkań najwybitniejszych poetów i uczonych, którym król wypłacał stałe pensje), a także ogród zoologiczny i botaniczny - Aleksandria już wówczas była prawdziwym centrum świata. W takim to właśnie okresie, miejsce po zmarłej królowej i siostrze Ptolemeusza II Filadelfosa, zajęła piękna amazonka imieniem Bilistiche. Nie wiadomo jak została wprowadzona na królewski dwór (czy dokonał tego Armidor czy też może Polemon?), w każdym razie znalazła się na przyjęciu, organizowanym przez króla w jakiś czas po śmierci Arsinoe II. Owa uczta była jedynie kurtuazją, bowiem król po śmierci siostry, popadł w apatię i często musiał towarzyszyć mu osobisty medyk, bowiem Ptolemeusz zaczął przejawiać stany hipochondryczne. Podczas tej nocy zwróciła swą osobą zainteresowanie króla i odtąd dość często była proszona do jego komnat. W jej towarzystwie król ponownie zaczął się uśmiechać i wracał do normalnego życia, wkrótce stała się więc niekoronowaną królową Aleksandrii, a do jej pałacu (zdobytego już wcześniej, dzięki swym miłosnym praktykom), zaczęły ustawiać się kolejki petentów, proszących o królewskie wsparcie w najróżniejszych sprawach. 

Miała co prawda liczną konkurencję, bowiem kobiety z haremu władcy, nie zamierzały odpuścić jej pierwszeństwa w walce o serce króla, musiała więc mieć się mocno na baczności przed intrygami Myrtion, Kleino, Pothine i Didyme - innych królewskich nałożnic. Mimo związku z Ptolemeuszem i jego wyraźnym uczuciu wobec niej, Bilistiche początkowo nie zaprzestała swych miłosnych spotkań z Polemonem, czyniła to jednak w przebraniu (np. wieśniaczek lub niewolnic). Potem jednak, ich dalsze schadzki stawały się niebezpieczne (inne kobiety z królewskiego haremu, tylko czekały na jakiekolwiek potknięcie ambitnej amazonki), dlatego też postanowiła zerwać z Polemonem. Nie mogła ryzykować, tutaj nie chodziło tylko o władzę, wpływy i majętności, ale przede wszystkim o życie. Ok. 269 r. p.n.e. Bilistiche wzięła udział w podróży Ptolemeusza II do źródeł Nilu, podczas której na okręcie, którym płynięto, trwały niekończące się przyjęcia. W 268 r. p.n.e. uzyskała królewską zgodę na uczestnictwo w 128 Igrzyskach Olimpijskich. W drodze do Olimpii płynęła na królewskim okręcie, a następnie w równie wspaniałym orszaku była eskortowana do samego świętego zeusowego miasta. Wzięła udział w dwóch konkurencjach, związanych z konnymi wyścigami - w pierwszym, gdzie bezpośrednio dosiadała konia, zwyciężyła zajmując pierwsze miejsce, ale w wyścigach rydwanów zajęła już drugie miejsce. Mimo to wręczono jej nagrody (podobnie jak cztery lata wcześniej królowej Arsinoe II), liść palmowy, gałązkę mirtu i wieniec oliwny. 

Następnie (na czele przysłanej tutaj przez Ptolemeusza II procesji), udała się do Delf, aby złożyć ofiarę bogu Apollinowi, po czym powróciła do Aleksandrii, gdzie uroczyście powitał ją król Ptolemeusz i nadał jej tytuł kapłanki bogini Afrodyty, z wszystkimi z tym związanymi korzyściami i przywilejami. Wkrótce okazało się że Bilistiche też ma dla króla prezent - była brzemienna, a z początkiem 267 r. p.n.e. powiła królowi syna - Ptolemeusza Andromachosa.

 CDN.