DOMINATORKI - Cz. VII

CZYLI RZECZ O ZNANYCH 

I NIEZNANYCH KOBIETACH W HISTORII,

KTÓRE POTRAFIŁY 

RÓŻNYMI SPOSOBAMI OWINĄĆ SOBIE

MĘŻCZYZN WOKÓŁ PALCA

 

DOMINATORKI STAROŻYTNEGO EGIPT

Cz. VII

 RETROSPEKCJA I FUTUROSPEKCJA

 HATSZEPSUT

Ta ambitna kobieta, objęła władzę nad Egiptem w wieku ok. 30 lat (początkowo pełniąc rolę regentki, a potem już oficjalnej władczyni - czy też raczej władcy, bowiem Starożytni Egipcjanie nie znali słowa: "królowa" - nie występowało ono w ich języku, zaś w odniesieniu do żon faraonów używano albo sformułowania: "Wielka Małżonka Królewska", albo "Boska Małżonka Amona", albo po prostu... Żona Króla, lub Matka Króla). Było to najprawdopodobniej w 1479 r. p.n.e. W młodym wieku (prawdopodobnie 15 lub 16 lat), została poślubiona swemu bratu i kolejnemu władcy Egiptu, faraonowi Acheperenre Totmesowi II (Egipcjanie nie używali także liczebnego datowania swych poszczególnych władców, rozróżniając ich jedynie po pierwszym imieniu, jakie każdy z nich miał nadawane tylko dla siebie i nieużywane już przez następców). Hatszepsut od urodzenia miała wyższą pozycję od brata, a to z tego powodu że jej rodzicami byli: faraon Acheperkare Totmes I i królowa Ahmose, natomiast Totmes II zrodzony został z haremowej nałożnicy jego ojca - Mutneferet. Jednak jako chłopiec, miał oczywiście pierwszeństwo do tronu i władzy, z tym że musiał poślubić swą przyrodnią siostrę (aby umocnić swoje prawa do korony). Totmes II nie był dobrym mężem dla młodej kobiety, co prawda traktował ją z szacunkiem i respektował wszelkie należne jej prawa, jako córze królewskiej dynastii, jednak niewiele czasu przebywał w jej komnatach. Zresztą był bardzo chorowity i częściej to ona przesiadywała przy jego łożu, niż spędzała tam z nim noce. Spłodził z Hatszepsut tylko dwie córki - Meritre - która zmarła w niemowlęctwie i księżniczkę Neferure, urodzoną na ok rok przed śmiercią króla (ok. 1480 r. p.n.e.), nie miała zaś synów, głównej podpory każdej dynastii.

Hatszepsut nie tylko cieszyła się znacznie lepszym zdrowiem od swego królewskiego brata/męża, ale również była od niego lepiej wykształcona. Totmes II od dziecka był bowiem chorowity, dlatego też jego ojciec nie wierzył, że syn dożyje wieku męskiego, z tego powodu jego edukacja była bardzo zaniedbana. Znacznie lepiej wykształceni byli jego dwaj przyrodni bracia - Amenmose i Wadjmose, także zrodzeni z haremowych niewolnic. Szczególnie Amenmose był oczkiem w głowie Totmesa I, który szykował go na swego następcę. Niestety, owi dwaj bracia, cieszący się znacznie lepszym zdrowiem od chorowitego Totmesa II, zmarli w wieku młodzieńczym, jeszcze przed śmiercią ich ojca. Pozostał więc tylko Totmes II, który musiał poślubić księżniczkę Hatszepsut, a z tego związku spodziewano się narodzin kolejnego syna (lub synów), dalszej nadziei dynastii Totmesydów. Przeżyła jedynie księżniczka Neferure i chłopiec, zrodzony z haremowej niewolnicy imieniem Izis, przyszły następca tronu Mencheperre Totmes III. Chłopiec w chwili śmierci ojca miał ok. 6 lat. Tak więc kraj pozostałby bez następcy (chłopiec był zbyt młody by objąć władzę, dodatkowo zrodzony był z niepełnej królewskiej krwi, co również podważało jego prawa), a przyszłość dynastii Totmesydów, zakończyłaby się po drugim jej przedstawicielu. I wówczas to do działania przystąpiła ambitna Hatszepsut, zdając sobie sprawę, iż jako "Boska Małżonka Amona" posiada wielką władzę religijną i polityczną. Z chwilą śmierci swego brata, przestała być już "małżonką króla", pozostała więc jej jedynie funkcja kapłańska, którą zamierzała wykorzystać w walce o władzę. 

W tym celu (jeszcze, gdy Totmes II konał w swym łożu), udała się do świątyni Amona-Re, Ipet-sut w Karnaku, gdzie wzięła udział w procesie "przebudzenia boga ze snu", podczas którego miała na nią spłynąć jego łaska i wizja. Niewiele osób wie (gdyż niewielu w ogóle mogło wejść do "Świętego Świętych", czyli specjalnego pomieszczenia w świątyni, gdzie przechowywany był posąg boga - uczynić to mogli jedynie arcykapłan Amona-Re i oczywiście "Boska Małżonka Amona"), jak wyglądał proces samego "przebudzenia" boga. Otóż miał on czysto podtekst seksualny, w wyniku którego "Boska Małżonka"... nadziewała się na sterczącego fallusa owego boga, doznając przy tym spazmów (w całym pomieszczeniu roztaczał się zapach kadzidła i ziół), które miały świadczyć o łasce, jaką obdarza ją w danej chwili bóg. Tak też było i z Hatszepsut. Amon-Re był bogiem stwórcą, panem wszechrzeczy, najpotężniejszym z bogów, jego objawienia były niepodważalne, dlatego też nikt nie ośmielił się sprzeciwić, gdy Hatszepsut opuściwszy święte miejsce, przemówiła do kapłanów i zgromadzonych w świątyni ludzi, deklarując im że sam bóg postanowił uczynić z niej swe narzędzie, które ma ocalić Egipt po spodziewanej śmierci dotychczasowego władcy. Tak właśnie miała powiedzieć, że jest narzędziem w rękach boga Amona, który kieruje jej ruchami, aby ocalić kraj. 

Tak więc kobieta po raz kolejny w historii Egiptu, miała uzyskać wielki wpływ na politykę Egiptu, tym bardziej że dynastia z której wywodziła się Hatszepsut, nie wywodziła się od dawnych królów. Wręcz przeciwnie, Jeszce ojciec Hatszepsut - Totmes I, zwany pierwotnie Dżehutimesem, był jednym z oficerów na królewskim dworze faraona Amenhotepa I (ostatniego przedstawiciela dynastii Ahmosydów). Nie wiadomo czego dokonał (nie ma opisów żadnych jego zwycięstw z okresu przed wstąpieniem na tron), więc trudno stwierdzić w jaki sposób został wybrany na następcę Amenhotepa I (który był impotentem, co przyprawiało o rozpacz jego matkę, dostojną Ahmose-Nefetrari, która dostarczała mu specjalnie wybrane niewolnice do łoża, w nadziei spłodzenia męskiego potomka, oraz wynajdowała najróżniejszych lekarzy, którzy mieli pomóc królowi w pozbyciu się owej "niedogodności". Wszystko to okazało się daremne, król miał tylko jedną córkę - księżniczkę Ahmose, która oczywiście mogła objąć władzę jako regentka, ale nie jako faraon. Potrzebowano chłopca, który przedłużyłby trwanie dynastii, a skoro to okazało się niemożliwe, potrzebny stał się odpowiedni mężczyzna, który (poślubiony Ahmose), zapewniłby ciągłość rodu przynajmniej w linii żeńskiej. Ahmose-Nefertari ponoć osobiście oglądała kandydatów do ręki (i łoża) swej wnuczki i zapewne Dżehutimes miał się czym pochwalić, skoro to właśnie on został wybrany mężem Ahmose i kolejnym władcą (jednocześnie założycielem nowej dynastii). Po śmierci Amenhotepa I ok. 1504 r. p.n.e. wstąpił on na egipski tron, przyjmując nowe imię koronne - Acheperkare Totmes I. W tym czasie musiał być żonaty z Ahmose już od kilku lat, bowiem Hatszepsut w chwili koronacji ojca, miała prawie 5 lat. Teraz, ta "żołnierska dynastia" była ponownie zagrożona brakiem pełnoprawnego, męskiego potomstwa.

Natomiast brak władcy, oznaczał chaos w kraju i rozprzężenie społeczne, a co za tym idzie zamieszki, bunty, walki i rozlew krwi. Król był potrzebny, wręcz niezbędny, bowiem jego brak oznaczał (w świadomości Egipcjan) chaos w całym Wszechświecie i niespotykane klęski, jakie niechybnie spadłyby na kraj. Gwarant ładu i spokoju, poskromiciel chaosu i reprezentant boskiej sprawiedliwości, był wyczekiwany przez cały kraj, w tych niepewnych tygodniach śmiertelnej choroby Totmesa II, roku 1479 p.n.e. Już dawno (od co najmniej 300 lat) w Egipcie żaden władca nie odprawił święta Dżed, poświęconego bogu Ozyrysowi (święto to odprawiano po raz pierwszy w trzydziestym roku panowania władcy, następnie po raz drugi dekadę potem, a kolejne to już co dwa lata lub nawet co roku). Święto to było symbolem odrodzenia mocy witalnej władcy, symbolizowanym podniesieniem wielkiego słupa (podobnego do fallusa), przez króla, jako odnowienie jego władzy i gwarant dobrobytu dla kraju. Totmes I był energicznym władcą, co potem odziedziczyła jego córka. Organizował wielkie wyprawy wojenne: do Nubii (dotarł z podbojami do III katarakty Nilu, zdobył największą nubijską twierdzę - Semnę, oraz nakazał wznieść egipską twierdzę w tym podbitym kraju - Tombos i odbudował dawną twierdzę w Buhen, przy II katarakcie Nilu - zbudowaną prawie tysiąc lat wcześniej, za Starego Państwa), do Kanaanu, Syrii i Fenicji (podbój kraju Retenu, opanowanie całej Syrii i dojście do Eufratu, gdzie stawia swoje stele graniczne u wrót do królestwa Nahariny, jak w starożytnym Egipcie mawiano o królestwie Mitanni), po za tym organizował liczne inspekcje wojskowe i objazdy swego kraju (głównie łodzią po Nilu), zaś władzę nad jego pałacem i haremem, sprawowała matka - Senseneb (oczywiście nie wywodząca się jak reszta rodziny, z królewskiej dynastii). Totmes miał też dość duży erotyczny temperament i sypiał z wieloma kobietami ze swego haremu.

Władał Egiptem przez 12 lat (do 1492 r. p.n.e.) pozostawiwszy kraj silny i bezpieczny od zewnętrznych zagrożeń. Panowanie jego syna - Totmesa II było równie długie i trwało ok. 13 lat (do 1479 r. p.n.e.). Czyli po upływie 25 lat, od wstąpienia na tron pierwszego przedstawiciela dynastii Totmesydów, dalszy jej los był pod wielkim znakiem zapytania, bowiem nieślubny syn Totmesa II był jeszcze dzieckiem - ktoś więc musiał objąć regencję. A kto miał ją objąć, matka młodego Totmesa (III) - Izis? Przecież ona była, jak to się mówiło na dworze: "Piękną Królewską Ozdobą" i niczym więcej, nie miała praw, nawet w połowie takich, jakie posiadała oficjalna małżonka. Zresztą była najprawdopodobniej niewolnicą, nie mogła więc sprawować regencji. Pozostawała jedynie Hatszepsut, która sama miała już córkę, półtoraroczną Neferure, ale problem polegał na tym, że kobieta nie mogła sprawować władzy królewskiej, inaczej niż będąc regentką młodocianego króla (jak już wyżej wspominałem, Egipcjanie nie znali nawet słowa "królowa" co powodowało że kobieta, która pragnęłaby objąć tron dla siebie, musiała panować jako król, w pełnym tego słowa znaczeniu - ze sztuczną brodą i ciężkimi koronami Górnego i Dolnego Egiptu). Jednak w tych dniach, gdy król Totmes II umierał w swym pałacu w Tebach (w Tebach były co najmniej dwa królewskie pałace, jeden w Karnaku o nazwie "Jestem niedaleko Wielkiego Pana Amona", i w Luksorze główny pałac królewski), nikt nie odważył się (szczególnie po wizycie w świątyni Ipet-sut i objawieniu, jakiego miała otrzymać od boga), zakwestionować praw Hatszepsut do regencji nad małoletnim księciem Totmesem, który objąć miał tron jako Mencheperre Totmes III.

Nie jest wiadome czy już w tym okresie Hatszepsut zawarła bliższą (bez wątpienia erotyczną) znajomość z niejakim Senenmutem, zarządcą pałacu królewskiego, oraz kontrolerem królewskiego skarbu. Był to człowiek niskiego pochodzenia, dorastał na prowincji, w biedzie, jako syn podrzędnego urzędnika w miejscowości Hermontis. Nie wiadomo w jaki sposób trafił na królewski dwór do Teb, ale można przypuszczać, że musiał wykazywać się wieloma walorami (zarówno umysłowymi jak i być może również... erotycznymi), w każdym razie stanowisko zarządcy pałacu królewskiego (prawdopodobnie w Luksorze), powierzyła mu jeszcze matka Hatszepsut - królowa Ahmose. Bardzo szybko nawiązał również znajomość z samą Hatszepsut, która właśnie około owego roku 1479 p.n.e. powierzyła mu... opiekę nad własną córką - Neferure, jako: "mena nesut" ("męska pierś dla króla"). Tak zaczął się bardzo szybki awans społeczny tego człowieka i zapewne burzliwy romans z królową, który trwał przez kilkanaście lat. Z czasem Hatszepsut zaczęła myśleć, w jaki sposób odsunąć od władzy, przebywającego dotąd w pewnym odosobnieniu (do którego go wysłała) Totmesa III, który z roku na rok stawał się mężczyzną, a liczni informatorzy królowej, dostarczali jej wieści o jego postępach w nauce, łucznictwie, powożeniu rydwanem i posługiwaniu się mieczem. Hatszepsut pragnęła, aby po niej na tron wstąpiła jej córka - Neferure, jako kolejny król i być może nawet planowała jakąś akcję, związaną z odebraniem Totmesowi III życia. Nie udało jej się to, ponieważ młody król, mając ogromne poparcie w armii, wywołał bunt (a raczej pucz dworski), wymierzony przeciwko swej ciotce i w początkach 1458 r. p.n.e. w wieku ok. 27 lat, obalił ją (prawdopodobnie została wówczas zamordowana) po ponad dwudziestu latach jej bezpośrednich rządów nad krajem, a następnie odnowił mocarstwową pozycję Egiptu w Syrii, Nubii, a nawet najechał bezpośrednio Naharinę/Mitanni - po raz pierwszy w historii i doszedł nawet do Waszszugani, stolicy tego kraju). Nim jednak to nastąpiło, Hatszepsut w przemyślny sposób odsunęła chłopca od władzy i przeniosła go na prowincję, do dobrze strzeżonego miejsca, gdzie pozostawał z dala od stolicy.

CDN.