RELIGIE ŚWIATA - Cz. II

OD STAROŻYTNOŚCI

DO CZASÓW NAM WSPÓŁCZESNYCH

Chciałbym tutaj przedstawić opis i analizę wszystkich (lub prawie wszystkich) najważniejszych religii na świecie, poczynając od starożytności a kończąc na czasach nam współczesnych.  Ja Chciałbym od razu zaznaczyć, że opisywana przeze mnie wiedza na temat religii świata nie jest wiedzą "wikipedyczną", pochodzi zaś z bardzo różnych źródeł. Materiały które tu przedstawię (również wypowiedzi zaczerpnięte z dzieł twórców bądź wyznawców danych religii), są dość obszerne, dlatego też będę przedstawiał je w kolejnych częściach. Na początek omówię historię starożytnej religii hellenistycznej - teologię, mitologię, etykę i filozofię religii świata grecko-rzymskiego

I

STAROŻYTNA RELIGIA

HELLENISTYCZNA

(RELIGIA ŚWIATA

GRECKO-RZYMSKIEGO)

I

BOGOWIE OLIMPIJSCY

 ZEUS GROMOWŁADNY

(RZYMSKI JUPITER OPTIMUS MAXIMUS - JOWISZ NAJLEPSZY NAJWIĘKSZY)

Cz. II

DO NAJWAŻNIEJSZYCH ŚWIĄTYŃ W KTÓRYCH ODDAWANO CZEŚĆ ZEUSOWI ZALICZA SIĘ:

2) OLIMPIA - bez wątpienia najważniejszy z wszystkich greckich miast poświęconych Zeusowi. Olimpia leżała w Elidzie (zachodni i północno-zachodni Peloponez). Położona u zbiegu dwóch rzek - Alfejosu i Kladeosu. Miasto w którym co cztery lata, począwszy od 776 r. p.n.e. (pierwsza zachowana lista zawodników igrzysk olimpijskich zaczyna się właśnie od tej daty, choć sama idea igrzysk musiała powstać dużo, dużo wcześniej, np. znane są opisy uprawiania zapasów m.in.: na Krecie w czasach minojskich - w XV wieku p.n.e.), odbywały się igrzyska sportowe ku czci Pana Niebios - Zeusa Gromowładnego. Między wzgórzami zarosłymi borem, wśród łąk zielonych w tzw. "świętym kręgu" - stały liczne świątynie i budowle przeznaczone na mieszkania dla kapłanów, ćwiczenia zawodników i magazyny darów składanych bogu przez przybyłych zawodników i gości.

Olimpia nie przypominała klasycznego greckiego miasta-państwa (polis), lecz raczej osadę świątynną, do której co cztery lata ściągały tłumy Hellenów z najodleglejszych krańców greckich ziem (również z tzw. Wielkiej Grecji - czyli południowej Italii, Sycylii, Cypru, kolonii czarnomorskich i z nadśródziemnomorskich greckich miast w Hiszpanii czy Galii). Na czas igrzysk olimpijskich uchwalano powszechny "Pokój Boży" obejmujący wszystkich Greków, za którego złamanie groziły surowe kary (zarówno dla całego miasta-państwa jak i poszczególnych obywateli). Igrzyska zawsze wypadały w drugą lub trzecią pełnię księżyca po przesileniu letnim (czyli w połowie sierpnia lub września). Igrzyska Olimpijskie były też okazją do zarobienia dużych pieniędzy, tak więc do Olimpii ściągali prócz zawodników, trenerów, gości i gapiów, również pasterze którzy oferowali swoje owce, kozy i krowy na ofiary dla bogów (mniej zamożni kupowali króliki lub domowe i dzikie ptactwo).

STAROŻYTNA OLIMPIA

 

W centralnym punkcie miasta stała świątynia Zeusa, najwspanialsza ze wszystkich greckich przybytków Pana Niebios. Składki na budowę świątyni zaczęto zbierać w kilka lat po odparciu drugiego najazdu perskiego na Grecję (480-479 r. p.n.e.), po zwycięstwach pod Salaminą (480 r. p.n.e.) i pod Platejami (479 r. p.n.e.), jako wotum dla boga który uratował Helladę od "medyjskiej niewoli". Budowa świątyni rozpoczęła się w 472 r. p.n.e. i trwała przez szesnaście lat. Konsekracja świątyni Zeusa Olimpijskiego nastąpiła w 456 r. p.n.e. jej budowniczym był niejaki Libon Elijczyk. Fundamenty świątyni zachowały się do dziś dnia w nienaruszonym stanie i liczyły 64 m. długości na 27 m. szerokości. Na fundamencie znajdowały się 34 kolumny wykonane w porządku doryckim, o wysokości 10,53 m. Kolumny wykonane zostały z wapienia muszlowego a dach świątyni zbudowany był z płyt marmurowych, zaś dekoracje rzeźbiarskie utworzono z marmuru paryjskiego (z wyspy Paros na Morzu Egejskim - który był jednym z najbardziej cenionych - marmuru o czystej bieli).

W samym centrum świątyni znajdowała się cella (miejsce przeznaczone do odprawiania obrzędów religijnych). Cella zajmowała ogromnej wielkości posąg Króla Bogów, dzieła Fidiasza (jednego z najsławniejszych greckich rzeźbiarzy, malarzy i architektów, który żył w latach (ok.) 480-430r. p.n.e.). Posąg Zeusa dzieła Fidiasza został zaliczony do jednego z siedmiu cudów starożytnego świata. Starożytne Igrzyska Olimpijskie, organizowane co cztery lata w Olimpii ku czci najwyższego z Bogów, były jednocześnie najważniejszym wydarzeniem wszystkich polis całej Hellady. Żadne inne igrzyska organizowane w Grecji (istmijskie, nemejskie, pytyjskie), nie cieszyły się taką estymą i poważaniem wszystkich Hellenów. Igrzyska Olimpijskie regulowały również grecką rachubę czasu. Hellenowie liczyli bowiem czas co cztery lata, gdy dane wydarzenie miało miejsce w roku organizowania olimpiady, wówczas mówiono że wydarzyło się to w pierwszym roku np. siedemdziesiątej siódmej olimpiady (472 r. p.n.e.).

ŚWIĄTYNIA ZEUSA OLIMPIJSKIEGO

 

Natomiast Rzymianie, odliczali czas od założenia swego miasta (ab urbe condita), dla nich więc rok 472 p.n.e. był 282 rokiem od wytyczenia przez mitycznych braci bliźniaków Romulusa i Remusa ager publicus i zaorania etrusco ritu - czyli granic osady (dzisiejsze badania archeologiczne prowadzone w pobliżu starożytnego Palatynu w Rzymie, pokazują że mit o dwóch braciach założycielach miasta, który w XX wieku traktowano jako piękną bajkę, może być prawdziwy. Zresztą w Rzymie na Palatynie w czasach świetności cesarstwa, pośród kamiennych i marmurowych świątyń, łuków triumfalnych i bazylik (Rzymianie traktowali bazylikę jako budynek administracji państwowej i sądowej, oraz jako "centrum handlowe"), stała tam maleńka drewniana chatka. Na pytania ciekawskich przybyszów którzy odwiedzali stolicę potężnego imperium, (liczącą na przełomie I i II w. ponad 1 200 000 mieszkańców i będącą w swoim czasie najludniejszym miastem świata), cóż znaczy ta drobna chatka, Rzymianie odpowiadali że jest to "Villa" Romulusa, pierwszy budynek wzniesiony w mieście. Owa "willa" wielokrotnie płonęła, m.in. podczas słynnego pożaru z 64 r. z czasów panowania cezara Nerona, zawsze jednak była odbudowywana i rekonstruowana).

Grecy wierzyli również że inicjatorem pierwszych igrzysk olimpijskich był Herakles (syn Zeusa). Gdy heros miał zawitać w gościnę na dwór króla Pelopsa (od którego imienia wziął nazwę cały Peloponez), podczas wieczerzy, biesiadnikom ukazał się Zeus. Chcąc zademonstrować siłę syna wyzwał Heraklesa na pojedynek, w którym po długiej walce, heros odniósł zwycięstwo. Zadowolony Pan Niebios powrócił na Olimp pozostawiając biesiadników zaskoczonych i zdziwionych całą sytuacją... wraz z Heraklesem. Tak oto (według mitu), miała się narodzić idea Igrzysk Olimpijskich. Jednak, jak już wspomniałem, igrzyska sportowe, były organizowane w Grecji na długo przed 776 r. p.n.e. Już ok. XV/XIII wieku p.n.e. zaczęto organizować pierwsze zawody zapaśniczo-lekkoatletyczne w różnych greckich miastach. Przepowiednia zaś wyroczni delfickiej z ok. roku 820 p.n.e., nakazuje Likurgowi z Lacedemonu (czyli ze Sparty - w starożytności jednak nie istniało pojęcie Sparty odnoszące się do całego państwa, spartiatos była to najbardziej uprzywilejowana i jedyna posiadająca prawa polityczne w państwie grupa ludności z której formowano armię, wszyscy zaś obywatele zarówno Lakonii jak i Mesenii zwali się Lacedemończykami.), i Ipultosowi z Elidy odnowienie igrzysk w Olimpii, wówczas to też miał zostać oficjalnie zawarty "Pokój Boży" który obowiązywał w całej Helladzie na okres igrzysk. Może więc zachowana lista zwycięzców igrzysk z 776 r. p.n.e., jest jedynie fragmentem, niezachowanej większej całości zawodów sportowych, rozpoczętych (co najmniej) kilkadziesiąt lat wcześniej.

POSĄG ZEUSA OLIMPIJSKIEGO

 

 

Nie od razu jednak wprowadzono wszystkie konkurencje sportowe, na początku (od 776 r. p.n.e.), odbywał się tylko i wyłącznie bieg na długość jednego stadionu (dystans 192,27 m.). Pierwszym (znanym) zwycięzcą igrzysk olimpijskich został Koroibos z Elidy - z zawodu kucharz. W 724 r. p.n.e. wydłużono bieg o dwie długości stadionu, zaś cztery lata później wprowadzono tzw. "bieg długi" (dolichos) na 4600 m. W tym też roku (720 r. p.n.e.) po raz pierwszy zaczęto dekorować zwycięzców - początkowo gałązką lauru, później wieńcem laurowym. Od roku 708 p.n.e. zaczynają się już klasyczne igrzyska olimpijskie wraz z wprowadzeniem czworoboju (bieg na dwie długości stadionu, rzut dyskiem, skok w dal oraz rzut oszczepem). Dwadzieścia lat później pojawił się boks (pięściarstwo). W 680 r. p.n.e. pojawiły się wyścigi kwadryg (zaprzężonych w dwie pary koni). Ostatnim rozszerzeniem konkurencji olimpijskich było wprowadzenie w 644 r. p.n.e. zawodów zapaśniczych, co ukoronowało pentatlon (pięciobój). W igrzyskach olimpijskich początkowo udział brać mogli jedynie mężczyźni, i to zarówno jako zawodnicy jak i widzowie/kibice. Zawodnicy bowiem nie posiadali żadnego okrycia zwierzchniego, startowano nago. Z czasem jednak te sztywne zasady zaczęły się zmieniać i kobiety również zostały dopuszczone do udziału w Igrzyskach (niektóre, jak na przykład opisywana przeze mnie w innym temacie - Bilistiche, była dwukrotną zwyciężczynią Igrzysk w wyścigach konnych).

CDN.