TWÓRCY EUROPEJSKICH CYWILIZACJI
SŁOWIANIE I CELTOWIE
PIERWSZE EUROPEJSKIE CYWILIZACJE
SŁOWIANIE
(SŁOWIANIE W GRECJI I NA BLISKIM WSCHODZIE)
(ok. 1800 r. p.n.e. - ok. 1180 r. p.n.e.)
Cz. XII
BLISKI WSCHÓD W OGNIU SŁOWIAŃSKICH ŻAGIEW
(ok. 1200 r. p.n.e. - ok. 1170 r. p.n.e.)
Cz. VII
SYRIA, PALESTYNA, EGIPT
KU PIRAMIDOM
Cz. V
W tym momencie mówimy o czterech głównych grupach plemion, które weszły do Palestyny z zamiarem osiedlenia się na tej ziemi, a były to plemiona o nazwach: Peleset (egipska nazwa: Prst lub Prwst, czyli Filistyni, ich współczesna nazwa musiała ewoluować ze słowa: Pola-nie, na Peleschet - Pelischti - Filisthi i ostatecznie przyjmując współczesną formę nazwy - Filistynów), Tjeker (egipska nazwa: Tkr, czyli plemię Czeker/Zeker zapewne wywodzące się pierwotnie z terenów podkarpackich, zwani byli w Biblii - już po osiedleniu się ich w Palestynie - Girgaszytami), Šardana (egipska nazwa: Šrdn czyli Szerdana - był to lud który brał udział we wcześniejszej inwazji m.in. na mykeńską Grecję, czyli Ahhijawę i zapewne również na Anatolię oraz kraj Hetytów - u boku ludu Mešweš. Lud ten trzydzieści lat później wziął też udział w inwazji na Palestynę), oraz plemię Dan (egipska nazwa: Dnynw, czyli Danuna - którego to najwybitniejszym przedstawicielem w historii był ów sławny biblijny olbrzym - Goliat). Tak oto wyglądała mozaika "Ludów Morza", które to ok. 1177 r. p.n.e. weszły do zachodniej i południowej Palestyny.
FILISTYŃSKIE PENTAPOLIS:
(EKRON - GAT - ASZDOD - ASZKALON - GAZA)
EKRON
(Zdobyty i zasiedlony przez plemię - DANUNA)
(ok. 1177 r. p.n.e.)
Plemię z którego potem wywodzić się miał ów wojownik Goliat, podzieliło się na dwie części. Pierwsza część tego ludu pozostała na północy, na ziemiach pomiędzy rzekami: Litą i Jordanem, oraz jeziorem Merom na południu. Na zachód od siedzisk tego plemienia znajdowały się ziemie Fenicjan, a konkretnie Tyru (z tego miasta prawie czterysta lat później, miała według legendy wypłynąć Dydona - córka króla Tyru - Belosa i siostra Pigmaliona, która następnie stała się założycielką Kartaginy, miasta na afrykańskim wybrzeżu). Istnieją ciekawe korelacje, pokazujące że Filistyni i Fenicjanie także byli ze sobą spokrewnieni i że oni również mieli słowiańskie korzenie, aczkolwiek ja sam w to wchodzić (przynajmniej na razie) nie będę. Lud ten - po zniszczeniu państwa Hetytów, osiadł w Kizzuwatnie (Cylicja) w rejonie Adany, gdzie był znany pod nazwą "Danaoi". Potem (gdy rozpoczęła się migracja "Ludów Morza" ku Palestynie) zasiedlili wspomniany wyżej rejon i założyli tam miasto o nazwie Dan (dziś Tell al-Quadi). Potem powędrowali na południe (wersja biblijna jest odwrotna, z południa mieli Danici powędrować ku północy) i to oni zdobyli i spalili miasto Ekron - zasiedlone przez pierwotną ludność kananejską. Izraelska archeolog - Trude Dothan z Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie, tak oto opisuje zniszczenia dokonane w Ekronie: "Na obszarze I, górnego miasta lub akropolu, odnaleźliśmy ślady całkowitego zniszczenia miasta kananejskiego, które pochłonął ogień. Ślady destrukcji są jednoznaczne - ruiny wielkiego budynku magazynowego wybudowanego z cegieł glinianych, ślady fig i soczewicy w naczyniach oraz wielki i dobrze zachowany silos leżały pogrzebane pod stosami cegieł (...) Nowe miasto filistyńskie powstało bezpośrednio na warstwie zniszczeń osady z późnego brązu w górnej części i otwartych przestrzeniach dolnego miasta ze środkowej epoki brązu". Według Dothan różnica pomiędzy wcześniejszą a późniejszą osadą jest ogromna i dotyczy w zasadzie każdego aspektu życia począwszy od kształtu budynków, a skończywszy na ceramice, wannach czy wyposażeniu kuchennym.
To, co jeszcze uwidacznia ową różnicę, to praktyczny brak wsi podmiejskich po zajęciu miasta przez Danitów i o ile wcześniej takie wsie istniały, o tyle po zajęciu, spaleniu i ponownym odbudowaniu Ekronu - wsi podmiejskich już nie ma. Jest to o tyle ważne, że takie wsie zaopatrywały miasto w niezbędne produkty żywnościowe, a skoro wsi takich zabrakło, oznaczało to, że te towary musiały być dostarczane z dalszych regionów (co też pokazuje że wpływy Filistynów sięgały znacznie dalej, niż przekazała nam to tradycja biblijna - bowiem brak wsi nie dotyczył jedynie samego Ekronu, a był naturalnym zjawiskiem dla wszystkich miast filistyńskiego Pentapolis i innych ośrodków filistyńskich tworzonych w Kanaanie). Należy też dodać, że Filistyni (w tym akurat przypadku Danici) integrowali się z pokonaną ludnością i tworzyli wspólne społeczeństwa. Tak to właśnie wyglądało w Ekronie, rodzimym mieście olbrzyma Samsona. Znajdowała się tam również świątynia boga Baal-Zebula, który to w ustach Izraelitów ewoluował następnie na "Belzebuba".
TIMNA
(Zasiedlona przez plemię - Danuna)
(ok. 1177 r. p.n.e.)
Nie wiadomo czy osada Timna istniała przed najazdem Danitów. Wiadomo jedynie że i to miasto oni zasiedlili, choć było znacznie mniejsze od Ekronu i zapewne odeń zależne. Timna leżała najdalej na wschód z wszystkich osad kontrolowanych przez Danitów.
BET-SZEMESZ
(Zasiedlony przez plemię - Danuna)
(ok. 1177 r. p.n.e.)
W przypadku Bet-Szemesz sprawa wygląda podobnie, jak w przypadku Timny, nie wiadomo czy istniało przed najazdem "Ludów Morza", ale z pewnością zasiedlone zostało przez plemię Danitów i pełniło rolę miasta na granicy z Judą.
DOR
(Zdobyte i zasiedlone przez plemię - TJEKER)
(ok. 1177 r. p.n.e.)
Plemię Tjeker, czyli Czekierowie (zwani również Girgaszytami), zdobyli miasto Dor leżące nad brzegiem Morza Śródziemnego na równinie Sarońskiej. Miasto to nie należało do Pentapolis, podobnie jak miasto Dan - ośrodek północnych Danitów. Warto jednak o nim wspomnieć, ponieważ pokazuje jedną rzecz - "Ludy Morza" skutecznie odcięły Kananejczyków oraz plemię Apiru (czyli Izraelitów) od morza. Cały pas nadmorski Palestyny, od granic z Fenicją aż do granicy z Egiptem, był całkowicie opanowany przez przybyszy z Północy. Przybyszy, którzy wprowadzili zupełnie inną cywilizację jak ta, która na tych ziemiach istniała wcześniej. Czekierowie (zwani również Teukrami - od nazwy Tjeker, lub po prostu Girgaszytami) trzymali się jednak z boku i nie wchodzili w konflikty Filistynów z ludnością Palestyny, skupiając się na handlu który to uprawiano przez port morski w Dor. W Księdze Sofoniasza znajduje się też taki fragment, odnoszący się nie tylko do Girgaszytów, ale również do pozostałych Filistynów z Kraju Nadmorskiego: "Narzekajcie, mieszkańcy Dzielnicy Dolnej, bo zniszczony będzie cały lud kramarzy, wytępieni wszyscy, którzy odważają srebro" (So 1,11). Filistyni bowiem (utożsamiani przez Izraelitów z Kananejczykami - czyli autochtonami Palestyny) nazywani byli także "ludem kramarzy" (np. w Księdze Zachariasza jest zapisane: "Każdy garnek w Jeruzalemie i Judzie będzie poświęcony Panu Zastępów, tak że wszyscy, którzy przyjdą składać ofiary, będą je brali i będą w nich gotowali mięso ofiarne. W dniu owym już nie będzie kramarzy w domu Pana Zastępów i nie będzie Kananejczyków wówczas w domu Jahwe". [Za 14,21]. To też pokazuje, że wpływy nie tylko handlowe, ale i polityczne Filistynów przez ponad dwieście pięćdziesiąt lat obejmowały praktycznie całą Palestynę, łącznie z Jerozolimą i samym plemieniem Apiru - uważającym się za "naród wybrany" przez boga Jahwe).
ZEBULON
(Zasiedlony przez plemię - SZERDANA)
(ok. 1177 r. p.n.e.)
Z pewnością Zebulon nie istniał przed przybyciem "Ludów Morza" do Palestyny, a i po zasiedleniu przez plemię Szerdana również miejsce to odnosiło się bardziej do całego terytorium, niż do określonego miasta. Šardana - czyli Szerdana osiedli tam nieopodal północnej granicy Pentapolis i na południe od Dor -czyli ziemi Girgaszytów (zwanej też w późniejszych latach ziemią Aszera). Nic więcej na ten temat nie wiadomo, poza faktem że Szerdana również nie weszli w skład Pentapolis.
GAT
(Zasiedlony przez plemię - PELESET/FILISTYNÓW)
(ok. 1177 r. p.n.e.)
Miasto należące do Pentapolis, choć jedno z mniejszych osad zasiedlonych przez Filistynów (Peleset). Ważny ośrodek handlowy (mimo że miasto to znajdowało się w głębi lądu, z dala od morza), leżący na dogodnych szlakach wiodących z Aszkalonu ku Jerozolimie. Historia Gat z okresu podboju przez "Ludy Morza" jest praktycznie nieznana i dopiero późniejszy okres rozwoju tego miasta jest znacznie obszerniejszy i bardziej interesujący (do czego też jeszcze powrócę).
ASZDOD
(Zdobyty i zasiedlony przez plemię PELESET)
(ok. 1177 r. p.n.e.)
Aszdod to duże miasto, które zostało zaatakowane, zdobyte i zniszczone przez plemię Peleset. Po odbudowaniu, zamieniło się w równie kwitnący ośrodek handlowy i silne centrum polityczne, ułatwiające Filistynom kontrolę nad większością ziem Palestyny. Aszdod znajdował się w odległości mniej więcej pięciu kilometrów od morza i był najsilniejszym ośrodkiem północnej Filistei, którego obszar wpływów politycznych obejmował tereny od Jerozolimy i Gezer na południu do Megiddo na północy. Władcy Aszdod nie tylko władali silnym militarnie ośrodkiem, ale również było to centrum kulturowe Filistynów przyciągające jak magnez okoliczne ludy (temu wpływowi nie zdołali się uchronić również Izraelici, którzy często żenili się z kobietami z Aszdod, a ich dzieci mówiły potem "po aszdodycku". W Księdze Nehemiasza zapisane jest bowiem: "Również w owych dniach stwierdziłem, że niektórzy Judejczycy poślubili kobiety aszdodyckie, ammonickie i moabickie. Z ich dzieci połowa mówiła po aszdodycku, czy innym językiem tych ludów, lecz nie umieli już mówić po żydowsku" [Ne 13-23,24]). Potęga Aszdod była tak duża, że Izraelici traktowali władców tego miasta na równi z egipskimi faraonami, którzy przecież władali krajem znacznie rozleglejszym terytorialnie i ludnościowo liczniejszym.
ASZKELON
(Zdobyty i zasiedlony przez plemię - PELESET)
(ok. 1177 r. p.n.e.)
Leżący nad brzegiem Morza Śródziemnego - Aszkelon, również zdobyty został i spalony przez plemię Peleset idące z północy (stacjonował tam wcześniej najprawdopodobniej egipski garnizon, gdyż archeolodzy znaleźli w tym miejscu liczne skarabeusze z wygrawerowanym imieniem Ramzesa III z pierwszej połowy XII wieku). Szybko jednak odbudowano miasto, które stało się prawdziwym centrum handlu (hebrajska nazwa: "lud kramarzy" odnosi się przede wszystkim do mieszkańców Aszkelonu, choć oczywiście obejmuje też wszystkich najeźdźców spod znaku "Ludów Morza", ogólnie zwanych Filistynami). Miasto posiadało liczne studnie, a tutejsze kobiety uważano za grzeszne i wiodące mężczyzn ku zgubie (głównie Izraelici ostrzegali swych synów, aby unikali spojrzeń cór Aszkelonu, gdyż tamtejsze kobiety sprowadzić mogły mężczyznę na złą ścieżkę i to do tego stopnia, że nawet zaprzestawał odprawiać modły i składać rytualne ofiary Jahwe). Nic też dziwnego, że określenie "kobieta z Aszkelonu" było tym samym, co po prostu prostytutka, a Hebrajczycy pytali siebie samych czy "nie ma w tym mieście porządnych kobiet?" (to właśnie z tych okolic wywodziła się owa Dalila, w której zakochał się żydowski sędzia Samson - siłacz, czerpiący moc ze swoich długich włosów. I ona to obcięła mu te włosy, a potem oślepiono go i sprowadzono na pośmiewisko właśnie do Aszkelonu). Tam też znajdowała się wielka świątynia boga Dagona, ojca Baala, którego czcili również Fenicjanie i Kartagińczycy.
GAZA
(Zdobyta i zasiedlona przez plemię - PELESET)
(ok. 1177 r. p.n.e.)
Miasto to także zostało zdobyte i zniszczone przez Fenicjan, chociaż w Księdze Jozuego zniszczenie Gazy przypisuje się właśnie jemu ("Jozue wytracił ich od Kadesz-Barnea, aż do Gazy oraz całą ziemię Goszen aż do Gibeonu". [Joz 10-41]). Jednak plemię Apiru, które wyszło z egipskiej niewoli pod wodzą Mojżesza i potem czterdzieści lat błąkało się po Synaju, nie było zdolne do akcji militarnej, której celem miało być opanowanie dobrze ufortyfikowanego miasta i jeszcze przez długie dekady żyli Hebrajczycy jako jedno z nielicznych plemion w Palestynie pod prawie całkowitą polityczną, ekonomiczną i kulturową dominacją Filistynów, trwającą łącznie jakieś dwa i pół stulecia (ok. 1177 p.n.e. - ok. 925 r. p.n.e.). Gaza zdobyta więc została przez plemię Peleset i zamieniona w potężny ośrodek wojskowy (było to bez wątpienia najlepiej ufortyfikowane i militarnie najsilniejsze miasto całej Filistei, chroniące Palestynę od strony Egiptu). Historia Gazy z tego okresu jest również nieliczna i obfituje w ciekawsze informacje dopiero w późniejszych latach, w których to ekspansja Filistynów objęła także i środkową Palestynę, gdzie też powstawać zaczęły nowe miasta cywilizacji filistejskiej o których to opowiem wówczas, gdy zakończę już temat inwazji "Ludów Morza" na Egipt.
CDN.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz