SUŁTANKA NURBANU
Czasy, o których teraz pragnę opowiedzieć, to okres powolnego ale konsekwentnego upadku pozycji i znaczenia Imperium Osmańskiego. Upadek został zapoczątkowany po śmierci Sulejmana I Wspaniałego (1566 r.) i wraz z objęciem tronu przez jego jedynego syna (który pozostał przy życiu) Selima II, zwanego Pijakiem (choć oficjalnie nazywano go Selimem Jasnowłosym). Matka Selima, kobieta która zapoczątkowała swoisty okres "Sułtanatu Kobiet" - Hurrem (Roksolana) nie żyła już także od ośmiu lat, jej rolę jako Haseki Sultan (głównej małżonki sułtana) objęła teraz niejaka Afife Nurbanu (która wzorując się na swej teściowej Hurrem, również doprowadziła do oficjalnego ślubu z Selimem, stając się jego prawnie poślubioną najważniejszą małżonką, a nie tylko jedną z żon). Początkowo nie zanosiło się na pojawienie się oznak kryzysu, co prawda po wstąpieniu na tron Selima zbuntowali się janczarzy (domagając się zaległego żołdu), ale wielki wezyr Sokollu Mehmed Pasza wypłacił im pieniądze z rezerw, ale już wielkie uroczystości, jakie zorganizowano na cześć nowego sułtana w Konstantynopolu przyciągały tłumy i ukazywały potęgę państwa osmańskiego (choć oczywiście owe uroczystości pochłonęły również ogromne pieniądze z sułtańskiego skarbca). Szybko jednak się one zwróciły gdy Piyale Pasza zdobył Chios (1566 r.) a Sokollu i Perveta Pasza zmusili cesarza rzymskiego Maksymiliana II do zapłaty sporego corocznego haraczu (zwanego "upominkiem dla sułtana") w wysokości 30 000 dukatów (plus coroczne upominki dla wezyra i kilku paszów), w zamian za zaprzestanie walk na Węgrzech, Siedmiogrodzie i w Transylwanii (luty 1568 r.).
Selima II nie interesowała jednak polityka i wojaczka, wolał czas spędzać w swym haremie (często zamroczony sprowadzanym dla niego z Europy winem) zarówno w Konstantynopolu jak i w Edirne (gdzie przeniósł się po objęciu rządów), pozostawiając władzę w rękach swego ambitnego wezyra - Sokollu Mehmeda Paszy oraz swej małżonki Afife Nurbanu. Razem snuli nawet ciekawe projekty, (jak choćby budowę Kanału Sueskiego, ułatwiającego przeprawę z Morza Śródziemnego na Ocean Indyjski), ale na wszystko potrzeba było pieniędzy i to gigantycznych pieniędzy, a wojny i łupy ledwie pokrywały bieżące wydatki i potrzeby dworu sułtańskiego. Selim żył niczym w złotej klatce, przebywając w swym pałacu w Edirne, spacerując po tamtejszych wspaniałych ogrodach, oddając się uciechom łoża w haremie czy... spożywając posiłki na specjalnych misach, które ponoć miały same pękać, gdy tylko miały kontakt z trucizną. Przez kolejne lata dwór sułtański nie miał większych powodów do zmartwień, może poza wielkim pożarem Konstantynopola, jaki wybuchł 27 września 1569 r., falami upałów roku 1570 oraz konfliktem pomiędzy Nurbanu a siostrą Selima - Mihrimah. Te dwie kobiety toczyły ze sobą regularną podjazdową wojnę, a ponieważ obie żywo się nienawidziły, nie przebierały też w środkach. Mihrimah została mianowana przez Selima jego Valide Sultan (tytuł ten należał do matki panującego sułtana) i do jej kompetencji należało zarządzanie haremem (oraz dostarczanie młodych dziewcząt do alkowy Selima, co Mihrimah czyniła z pasją, starając się aby brat zainteresował się innymi kobietami i oddalił Nurbanu, lub przynajmniej ją zmarginalizował). I rzeczywiście, na tym polu odniosła spore sukcesy (to ona miała wybrać dla Selima dwie główne konkurentki Nurbanu - Selimiye w której ponoć Selim miał się zakochać i Aysę, zwaną również Hubbi Hatun - poetkę która pisała dla sułtana wiersze miłosne, tańczyła i śpiewała).
W 1570 r. Sokollu zdobył Jemen (uroczyście intronizując panowanie Selima w Mekce), ale już sprzeciwił się inwazji na Cypr, do czego namawiali sułtana paszowie (którym nie w smak były rządy Mehmeda Sokollu). Sokollu twierdził bowiem, iż inwazja na tę wenecką wyspę doprowadzi do zawiązania nowej koalicji państw chrześcijańskich przeciwko Turcji, czego on starał się unikać. Sułtan jednak (choć sam nie zamierzał wyjeżdżać z pałacu i brać udziału w długiej i męczącej kampanii) przystał na plan zajęcia Cypru. W sierpniu 1571 r. padła Famagusta - największa i najpotężniejsza twierdza wenecka na Cyprze, co automatycznie oznaczało że wyspa ta została zajęta przez Turków. Zajęcie wyspy podkopało wpływy Sokollu na dworze sułtańskim na korzyść jego wroga Lala Mustafy Paszy (zdobywcy Famagusty), ale choć początkowo wydawało się że zwycięstwo to będzie można łatwo skonsumować i nie pociągnie to za sobą żadnych skutków ubocznych (cesarz Maksymilian II odmówił Wenecjanom pomocy i wystąpienia przeciw Osmanom), to jednak poparł ich król Hiszpanii - Filip II. Przyłączyły się też i inne włoskie państewka z Papiestwem na czele i tak już we wrześniu powstała Liga Święta skierowana przeciw Osmanom. Obawy Sokollu się sprawdziły, teraz świat chrześcijański wyprawił się zbrojnie przeciwko muzułmańskiemu Imperium. Do głównego starcia doszło 7 października 1571 r. na morzu, pod Lepanto. Flotą Ligii Świętej dowodził nieślubny syn cesarza rzymskiego - Karola V (i tym samym przyrodni brat króla Hiszpanii Filipa II) Don Juan de Austria, zaś flotą osmańską Muezzinzade Ali Pasza. Zakończyła się ona totalną klęską Turków i utratą przez nich prawie całej floty (200 okrętów).
Zwycięstwo pod Lepanto (choć uroczyście świętowane w wielu chrześcijańskich krajach), nie spowodowało jednak odzyskania Cypru. Wyspa ta została już stracona i choć zadano Osmanom potężny cios, to jednak (z rozkazu sułtana) szybko odbudowali oni swoją flotę (w czerwcu 1572 r. nowe okręty były już gotowe do wodowania). Utracono jednak wielu doświadczonych dowódców i marynarzy (zginęło ich prawie 30 000, w tym m.in.: sam dowódca Muezzinzade Ali Pasza), a szkolenie nowych musiało zająć kilka (lub nawet kilkanaście) kolejnych lat. Tymczasem w haremie trwał konflikt Nurbanu i Mihrimah, który przeniósł się również na najstarszego oraz jedynego syna Selima i Nurbanu - Murada. I na tym polu również wygrywała Mihrimah (ponoć Murad wolał przyjmować nałożnice od swej ciotki niż od matki), ale swoją główną żonę (i niezwykle wpływową sułtankę w późniejszych latach) Safiye, otrzymał od swej kuzynki - Humasah (córki księcia Mehmeda, najstarszego syna Sulejmana i Hurrem). Książę Murad objął tron (jako Murad III) po śmierci ojca Selima II (który został najprawdopodobniej otruty) w grudniu 1574 r. Nim jednak to nastąpiło, jego matka Nurbanu ukryła ciało męża przez prawie dwa tygodnie, jednocześnie wysyłając wiadomość do syna, aby natychmiast przybył do Konstantynopola i objął władzę. Murad III niewiele różnił się od ojca. Wstąpił na tron w wieku 28 lat, ale folgował tym samym uciechom co Selim (lubił alkohol, kobiety i wygodne pałacowe życie). Najpierw kazał udusić wszystkich swoich pięciu braci. On również nie przywiązywał większej wagi do spraw państwa, pozostawiając je w rekach swej matki, ciotki i... żony, która szybko podjęła rękawicę konfliktu o władzę z Nurbanu.
Imperium wciąż święciło triumfy (w 1574 r. zdobyto Tunis, który od 1535 r. był w rękach Hiszpanów), a odbudowana osmańska flota, znów siała postrach na Morzu Śródziemnym (po klęsce pod Lepanto wielki wezyr Mehmed Sokollu rzekł do weneckiego posła takie oto słowa: "Zdobywając Cypr odcięliśmy wam ramię, wy niszcząc naszą flotę obcięliście nam brody. Odcięte ramię nie odrośnie, zaś odcięta broda wkrótce urośnie jeszcze bujniej niż poprzednio"). W 1576 r. Sokollu zajął na Persach Gruzję, Azerbejdżan i Luristan (zyskując nowe łupy, które pozwoliły uniknąć bankructwa państwa). Zawarł sojusz z Sułtanatem Maroka, dzięki czemu Turcy rozgromili Portugalczyków pod Wadi Sebil niedaleko Fezu (1578 r.). Jednak 12 października 1579 r. wielki wezyr Sokollu Mehmed Pasza zakończył życie.
Selima II nie interesowała jednak polityka i wojaczka, wolał czas spędzać w swym haremie (często zamroczony sprowadzanym dla niego z Europy winem) zarówno w Konstantynopolu jak i w Edirne (gdzie przeniósł się po objęciu rządów), pozostawiając władzę w rękach swego ambitnego wezyra - Sokollu Mehmeda Paszy oraz swej małżonki Afife Nurbanu. Razem snuli nawet ciekawe projekty, (jak choćby budowę Kanału Sueskiego, ułatwiającego przeprawę z Morza Śródziemnego na Ocean Indyjski), ale na wszystko potrzeba było pieniędzy i to gigantycznych pieniędzy, a wojny i łupy ledwie pokrywały bieżące wydatki i potrzeby dworu sułtańskiego. Selim żył niczym w złotej klatce, przebywając w swym pałacu w Edirne, spacerując po tamtejszych wspaniałych ogrodach, oddając się uciechom łoża w haremie czy... spożywając posiłki na specjalnych misach, które ponoć miały same pękać, gdy tylko miały kontakt z trucizną. Przez kolejne lata dwór sułtański nie miał większych powodów do zmartwień, może poza wielkim pożarem Konstantynopola, jaki wybuchł 27 września 1569 r., falami upałów roku 1570 oraz konfliktem pomiędzy Nurbanu a siostrą Selima - Mihrimah. Te dwie kobiety toczyły ze sobą regularną podjazdową wojnę, a ponieważ obie żywo się nienawidziły, nie przebierały też w środkach. Mihrimah została mianowana przez Selima jego Valide Sultan (tytuł ten należał do matki panującego sułtana) i do jej kompetencji należało zarządzanie haremem (oraz dostarczanie młodych dziewcząt do alkowy Selima, co Mihrimah czyniła z pasją, starając się aby brat zainteresował się innymi kobietami i oddalił Nurbanu, lub przynajmniej ją zmarginalizował). I rzeczywiście, na tym polu odniosła spore sukcesy (to ona miała wybrać dla Selima dwie główne konkurentki Nurbanu - Selimiye w której ponoć Selim miał się zakochać i Aysę, zwaną również Hubbi Hatun - poetkę która pisała dla sułtana wiersze miłosne, tańczyła i śpiewała).
W 1570 r. Sokollu zdobył Jemen (uroczyście intronizując panowanie Selima w Mekce), ale już sprzeciwił się inwazji na Cypr, do czego namawiali sułtana paszowie (którym nie w smak były rządy Mehmeda Sokollu). Sokollu twierdził bowiem, iż inwazja na tę wenecką wyspę doprowadzi do zawiązania nowej koalicji państw chrześcijańskich przeciwko Turcji, czego on starał się unikać. Sułtan jednak (choć sam nie zamierzał wyjeżdżać z pałacu i brać udziału w długiej i męczącej kampanii) przystał na plan zajęcia Cypru. W sierpniu 1571 r. padła Famagusta - największa i najpotężniejsza twierdza wenecka na Cyprze, co automatycznie oznaczało że wyspa ta została zajęta przez Turków. Zajęcie wyspy podkopało wpływy Sokollu na dworze sułtańskim na korzyść jego wroga Lala Mustafy Paszy (zdobywcy Famagusty), ale choć początkowo wydawało się że zwycięstwo to będzie można łatwo skonsumować i nie pociągnie to za sobą żadnych skutków ubocznych (cesarz Maksymilian II odmówił Wenecjanom pomocy i wystąpienia przeciw Osmanom), to jednak poparł ich król Hiszpanii - Filip II. Przyłączyły się też i inne włoskie państewka z Papiestwem na czele i tak już we wrześniu powstała Liga Święta skierowana przeciw Osmanom. Obawy Sokollu się sprawdziły, teraz świat chrześcijański wyprawił się zbrojnie przeciwko muzułmańskiemu Imperium. Do głównego starcia doszło 7 października 1571 r. na morzu, pod Lepanto. Flotą Ligii Świętej dowodził nieślubny syn cesarza rzymskiego - Karola V (i tym samym przyrodni brat króla Hiszpanii Filipa II) Don Juan de Austria, zaś flotą osmańską Muezzinzade Ali Pasza. Zakończyła się ona totalną klęską Turków i utratą przez nich prawie całej floty (200 okrętów).
Zwycięstwo pod Lepanto (choć uroczyście świętowane w wielu chrześcijańskich krajach), nie spowodowało jednak odzyskania Cypru. Wyspa ta została już stracona i choć zadano Osmanom potężny cios, to jednak (z rozkazu sułtana) szybko odbudowali oni swoją flotę (w czerwcu 1572 r. nowe okręty były już gotowe do wodowania). Utracono jednak wielu doświadczonych dowódców i marynarzy (zginęło ich prawie 30 000, w tym m.in.: sam dowódca Muezzinzade Ali Pasza), a szkolenie nowych musiało zająć kilka (lub nawet kilkanaście) kolejnych lat. Tymczasem w haremie trwał konflikt Nurbanu i Mihrimah, który przeniósł się również na najstarszego oraz jedynego syna Selima i Nurbanu - Murada. I na tym polu również wygrywała Mihrimah (ponoć Murad wolał przyjmować nałożnice od swej ciotki niż od matki), ale swoją główną żonę (i niezwykle wpływową sułtankę w późniejszych latach) Safiye, otrzymał od swej kuzynki - Humasah (córki księcia Mehmeda, najstarszego syna Sulejmana i Hurrem). Książę Murad objął tron (jako Murad III) po śmierci ojca Selima II (który został najprawdopodobniej otruty) w grudniu 1574 r. Nim jednak to nastąpiło, jego matka Nurbanu ukryła ciało męża przez prawie dwa tygodnie, jednocześnie wysyłając wiadomość do syna, aby natychmiast przybył do Konstantynopola i objął władzę. Murad III niewiele różnił się od ojca. Wstąpił na tron w wieku 28 lat, ale folgował tym samym uciechom co Selim (lubił alkohol, kobiety i wygodne pałacowe życie). Najpierw kazał udusić wszystkich swoich pięciu braci. On również nie przywiązywał większej wagi do spraw państwa, pozostawiając je w rekach swej matki, ciotki i... żony, która szybko podjęła rękawicę konfliktu o władzę z Nurbanu.
NURBANU - MURAD III i SAFIYE
Był on
ostatnim przez kolejne 75 lat wezyrem, który realnie próbował odbudować
pozycję Imperium Osmańskiego w ówczesnym świecie. Kolejnym będzie
dynastia Koprulu, której przedstawiciel - Kara Mustafa Pasza
ostatecznie poniesie druzgocącą klęskę pod Wiedniem w 1683 r. zadanej z rąk
króla Rzeczypospolitej - Jana III Sobieskiego i niezwyciężonej polskiej husarii. Będzie to ostatni akt
wielkości Turcji Osmańskiej, po którym państwo to już się nie odrodzi w
dawnym kształcie.
GERMAN DEATH CAMPS
NEVER POLISH
CDN.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz