KRÓLOWA - DZIEDZICZKA WĘŻOWEGO RODU - Cz. VI

URODZONA BY

WŁADAĆ MĘŻCZYZNAMI

POLSKA Z LITWĄ

1386

TROJDEN

RÓD GIEDYMINOWICZÓW

Po zamordowaniu Mendoga w 1263 r. władzę na Litwie objął siostrzeniec Mendoga - Treniota. Zdając sobie sprawę że jego władza dopóty nie będzie zabezpieczona, dopóki żyje Towciwił (bratanek Mendoga), zaprosił go do Połocka na spotkanie tyczące podziału ziem, gdzie nakazał go zamordować. Jego panowanie nie trwało jednak długo, po kilku miesiącach wybuchło na Litwie powstanie kunigasów przeciwko jego władzy, w wyniku którego Treniota został zamordowany - 1264 r. Teraz na politycznej arenie dziejów Litwy, pojawił się Wojsiełk, jedyny ocalały syn Mendoga, który w 1254 r. zrzekł się władzy i wstąpił do prawosławnego klasztoru (który ponoś sam założył), znanego jako Monaster Ławryszewski. Po przejęciu władzy przez Treniotę, zbiegł do Pińska, skąd wkrótce powrócił na czele zbrojnych, ruskich posiłków, wysłanych przez jego szwagra - księcia halickiego Szwarna. Szybko opanował Ruś Czarną, a następnie Auksztotę (większą część wschodniej Litwy), stłumił bunt kunigasów. Szybko opanował większą cześć kraju, poza ziemiami należącymi do Domnonta, mordercy jego ojca. Najechał Nalszczany i Dziawołtwo w 1265 r. zmuszając Dowmonta do ucieczki. W tym też roku podporządkował sobie Gerdenisa, księcia Połocka. W latach 1266-1267, toczył podjazdowe walki, ze zbiegłym do Pskowa Dowmontem. Aby zakończyć wojnę, mianował swym następcą księcia halickiego Szwarna, a sam zrzekł się władzy z początkiem 1267 r. i powrócił do klasztoru. W kilka miesięcy potem został zamordowany przez Lwa Daniłowicza (brata Szwarna), który rywalizował o tron halicki z Wasylkiem Romanowiczem, i poprosił Wojsiełka o rozsądzenie sporu. Widocznie nie spodobało mu się stanowisko Wojsiełka i postanowił go zgładzić.

Szwarno nie zdołał opanować ziem całej Litwy (prawdopodobnie zajął jedynie Ruś Czarną, z której władał i toczył walki o zdobycie pozostałych terenów). Wkrótce też zmarł w Haliczu w roku 1269. Kolejnym władcą ogłosił się Trojden (jeden z kunigasów, walczących u boku księcia Wojsiełka) i szybko zdobył poparcie. Zdobył władzę bez przeszkód, jak że opowiedział się za polityką konfrontacji z Zakonem Kawalerów Mieczowych i występował przeciwko wzmacnianiu niemczyzny na północnych i zachodnich rubieżach kraju. Trojden skonsolidował kraj i zakończył okres wewnętrznej anarchii politycznej (1263 - 1269), który destabilizował Litwę. Zaczął od wyparcia z Litwy wojsk księstwa halicko-włodzimierskiego, zaczął też rugować coraz bardziej wzrastające w siłę (od czasów Wojsiełka), prawosławie i zaczął na powrót propagować wiarę w bogów. W 1270 r. ruszył na północ, przeciwko Kawalerom Mieczowym i rozbił ich w bitwie pod Kurasami, po czym Litwini splądrowali część Inflant i nawet przeprawili się zbrojnie na wyspę Ozylię, którą też złupili. W 1274 r. rozpoczęły się podjazdowe walki graniczne Litwy z Księstwem Halickim, które w 1275 r. spowodowały najazd na Litwę Tatarów, których Trojden pokonał w bitwie nad Niemnem. 

Jednocześnie do kontrataku przeszli Niemcy, którzy w 1272 r. zajęli Semigalię, a w roku następnym, Zakon Kawalerów Mieczowych, wzniósł na tych ziemiach twierdzę Dyneburg. O ile utracił Semigalię na północy, o tyle ściśle podporządkował sobie ziemie na południu, szczególnie Ruś Czarną, gdzie osiedlił bałtyjskich uciekinierów z Prus (podbitych przez Zakon Krzyżacki) i Inflant - Prusów, Sudawów i Skalowów. W 1279 r. doszło do podwójnego uderzenia na Litwę, od północy atakowali Kawalerowie Mieczowi, od wschodu ponownie ruszyła Orda tatarska. Trojdenowi znów udało się wyjść z tych zagrożeń zwycięsko, najpierw bowiem (5 marca), rozbił pod Aizkraukle, wojska zakonne, co spowodowało wybuch powstania w Semigalii i szybkie zrzucenie przez nich niemieckiego władztwa (władzę w Semigalii objął lokalny kunigas - Nemeisis, który podporządkował swój kraj Trojdenowi). Natomiast w starciu z Tatarami, znów zatrzymał ich nad Niemnem, gdzie ponownie ponieśli klęskę i musieli zawrócić. Tak więc w 1280 r. Litwa znów była zjednoczona i na tyle silna, by rozpocząć dalsze podboje. Już w 1281 r. ruszył z wojskiem na Inflanty, gdzie zdobył twierdzę Jersikę, którą (w tym samym roku), wymieniono na ... Dyneburg. Tak oto litewski władca, wszedł w posiadanie jednej z największych twierdz Zakonu Kawalerów Mieczowych (Litwini utrzymają Dyneburg do 1313 r.).

Trojden jednak nie zdołał przyjść z pomocą Prusom, którzy uznali się za jego poddanych, lecz nie byli w stanie oprzeć się potędze Zakonu Krzyżackiego. W 1277 r. ostatecznie Zakon podporządkował sobie pruskie ziemie, a Trojden nic nie mógł na to poradzić. Kolejnym celem Krzyżaków, stali się teraz Jaćwięgowie, którzy również (aby uniknąć samotnej walki), podporządkowali się Trojdenowi. Jednocześnie Trojden zapewnił sobie wsparcie i przyjaźń Mazowsza, wydając w 1279 r. swą córkę - Gaudemundę, za księcia mazowieckiego - Bolesława II. W 1282 r. Trojden zakończył życie, a władzę po nim objął kolejny potężny kunigas - Dowmont, który powrócił z wygnania i ogłosił się władcą. Był już jednak stary, panował zaledwie przez trzy lata (1282 - 1285). W 1285 r. zorganizował wyprawę wojenną na księstwo Halickie, które to zakończyło się porażką, a książę Dowmont (podczas tej wyprawy), zmarł. Pozostawił on państwo, swemu synowi - Butygejdowi, który władał będzie Litwą, przez kolejne sześć lat. Dowmont jest o tyle ważną postacią w historii Litwy (jak również i Polski), ponieważ to on właśnie był założycielem Dynastii Giedyminowiczów, z której potem powstanie Dynastia Jagiellonów.

 

 CDN.