CZYLI JAK DOSZŁO DO PODZIAŁU?
Pierwsze lata rządów Szymona Machabeusza, to była odbudowa i rozszerzanie kraju o kolejne tereny (opanował twierdze: Gazarę, Jaffę i Jamnię, oraz w 141 r. p.n.e. zdobył i zburzył twierdzę Akrę w Jerozolimie, która już od 152 r. p.n.e. była w rękach żydowskich hellenistów). W 140 r. p.n.e. ponownie zawarto sojusz polityczno-militarny z Rzymem. W tym samym czasie Szymon został wybrany przez zgromadzenie ludowe w Jerozolimie - przywódcą narodu ("Nassi") oraz arcykapłanem Świątyni Jerozolimskiej. Nic już nie stało na przeszkodzie aby teraz koronował się na króla Izraela. Nie uczynił tego jednak (najprawdopodobniej przez szacunek do królewskiego rodu Dawida i Salomona). W tymże też roku, wybito pierwsze w historii żydowskie monety, zwane szeklami Izraela ("Szekel Izrael"). Tymczasem zarządzający Babilonem i Seleucją (utraconą na rzecz Partów w 141 r. p.n.e.), obalony syryjski władca - Demetriusz II Nikator, doznał upokarzającej klęski w bitwie z koczowniczym plemieniem Partów w 139 r. p.n.e. i dostał się do partyjskiej niewoli. Jego małżonka - Kleopatra Thea, zdając sobie sprawę że nie zdoła się oprzeć najazdowi Tryfona (który koronował się na nowego władcę Syrii), rozpoczęła poszukiwania ukrywającego się po najróżniejszych mieścinach syryjskiego królestwa, młodszego brata swego męża - Antiocha, który nosił przydomek Sidetes.
Odnalazła go (w obawie przed Tryfonem i jego ludźmi, udawał żebraka i sypiał po najgorszych oberżach a nawet stajniach) i ściągnęła do Babilonu. Tutaj zaproponowała mu koronę królewską i małżeństwo z nią, w zamian za zebranie wojska i odparcie ataku Tryfona. Antioch przystał na tę propozycję i z początkiem 138 r. p.n.e. został koronowany w Babilonie na króla Syrii z dynastii Seleucydów, jako - Antioch VII Sidetes. Wraz z koronacją zostało zawarte też małżeństwo z Kleopatrą. Teraz nowy król gromadził armię na ostateczną rozgrywkę z uzurpatorem. Tryfon, na wiadomość o koronacji Antiocha na króla, ruszył ze swą armią do Babilonii, został jednak pokonany w bitwie i zbiegł do Fenicji, gdzie umocnił się w twierdzy Dora. Gdy jednak wojsko Sidetesa przybyło pod Dorę i rozpoczęto oblężenie, Tryfon (pod osłoną nocy), zbiegł z twierdzy i przedostał się do Apamei. Tam jednak został rozpoznany i zgładzony. Od tej chwili (nie licząc przebywającego w partyjskiej niewoli Demetriusza Nikatora), Antioch VII był niekwestionowanym władcą całej Syrii i Babilonii. Postanowił teraz rozprawić się również z niepodległą Judeą i wysłał w celu jej podbicia swego wodza - Kendebajosa (137 r. p.n.e.). Wyprawa ta jednak zakończyła się klęską Syryjczyków i śmiercią Kendebajosa.
Druga wyprawa syryjska na Judeę, była już skoordynowana z działaniami Egipcjan. W 135 r. p.n.e. Faraon Ptolemeusz VIII Euergetes Fyskon ("Grubas"), pragnąc zagarnąć całą Judeę dla siebie, zaprosił Szymona na wspólną ucztę w pobliżu Jerycha, gdzie rozlokował swoje wojska. Podczas przyjęcia, zdradziecko zamordował Szymona Machabeusza oraz uwięził jego małżonkę i dwóch synów. Nie udało mu się dopaść trzeciego syna, o imieniu Jan z przydomkiem Hyrkan, który zawczasu schronił się za murami Jerycha. Ptolemeusz nie miał wystarczająco dużo sił, by przystąpić do oblężenia miasta, więc po pierwszych nieudanych próbach nakłonienia mieszkańców do wydania mu Jana Hyrkana i kapitulacji, wrócił w granice Egiptu. Nim jednak to się stało, Fyskon zatrzymał się w twierdzy Dagon (niedaleko Jerycha). Tam też postanowił (zebrawszy wojsko), uderzyć Hyrkan, który już został obrany nowym arcykapłanem. Jednak Fyskon zagroził, że jeśli ten spróbuje zdobyć twierdzę szturmem - uśmierci jego matkę i braci, których nakazał batożyć na murach twierdzy, tak by widział to ze swego obozu Jan Hyrkan. Oblężenie trwało więc kilka miesięcy, a Żydzi w tym czasie nie przeprowadzali żadnych ataków na mury twierdzy. Jednak w roku 134 p.n.e. w granice Judei wkroczyła armia syryjska Antiocha VII, zmuszając Hyrkana do odwrotu spod twierdzy Dagon. Gdy tak się stało, Ptolemeusz Fyskon uśmiercił jego matkę i braci, po czym odszedł w stronę egipskiej granicy.
Antioch VII szybko opanował większość kraju i zmusił Jana Hyrkana do zamknięcia się w Jerozolimie, którą obległ. Wreszcie doświadczeni głodem i pragnieniem Żydzi, wysłali (na polecenie Hyrkana), posłów do Antiocha, z prośbą o zawarcie rozejmu. Ten zgodził się odstąpić od dalszego oblężenia, pod jednym wszakże warunkiem. Judejczycy mieli odtąd płacić daninę od nowo przyłączonych (jeszcze przez Szymona) miast, oraz wpuścić syryjską załogę w granice Jerozolimy. Na pierwszą propozycję Hyrkan wyraził zgodę, ale odmówił możliwości wkroczenia Syryjczyków ponownie do Jerozolimy. Od prawie bowiem dwudziestu lat, miasto to było w rękach żydowskich, chciano więc utrzymać ten stan rzeczy (tym bardziej że przeciwko temu protestowali zarówno Faryzeusze Sadyceusze jak i Esseńczycy). Judejczycy zaproponowali więc, że w zamian za odstąpienie Antiocha, wydadzą zakładników spośród szlachetnych żydowskich rodów, oraz zapłacą pięćset talentów srebra. Antioch przystał na tę propozycję i po jej spełnieniu zawarł pokój z Judeą i wrócił do Syrii. Jan Hyrkan postanowił jednak poskarżyć się w Rzymie, za nieudzielenie pomocy (na mocy traktatu z 140 r. p.n.e. Rzymianie mieli pośpieszyć Judejczykom z odsieczą, w przypadku syryjskiej inwazji). Rzym wówczas żył jednak innymi sprawami, takimi jak kończąca się wojna w Hiszpanii (133 r. p.n.e. - zdobycie Numancji przez Publiusza Korneliusza Scypiona Młodszego), powstanie niewolników na Sycylii (138-132 p.n.e.), oraz reforma agrarna (godząca w pozycję materialną nobilitas) Tyberiusza Grakcha. Wysłano jednak posłów do Antiochii, przekonując że Syryjczycy powinni odstąpić od pobierania opłat za nowo zdobyte przez Żydów twierdze. Antioch VII, zagrożony inwazja partyjską i obawiający się jakiegoś zdecydowanego działania ze strony Rzymian (jak to miało miejsce trzydzieści pięć lat wcześniej), przystał na te warunki, jednocześnie zawierając sojusz z Janem Hyrkanem.
Gdy w 130 r. p.n.e. Antioch VII wyruszał na Partów, w tej wyprawie towarzyszył mu również Jan Hyrkan ze swym wojskiem. Kampania początkowo okazała się zwycięska dla Syryjczyków (rozbicie partów pod wodzą Indatesa nad rzeką Zab, która po grecku w tamtych czasach zwała się Lykos), jednak ostatecznie okazała się klęską. Co prawda udało się zmusić Partów do uwolnienia z niewoli Demetriusza Nikatora, oraz innych grecko-syryjskich jeńców(129 r. p.n.e.), ale wkrótce po tym w niespodziewanym ataku na obóz Antiocha VII, Syryjczycy ponieśli klęskę, a sam ich król stracił życie w tej walce. Po krótkim więc sukcesie i opanowaniu Partii, Syryjczycy nie tylko ją utracili, ale jeszcze ponownie stracili całą Babilonię wraz z samym Babilonem. Tym bardziej że śmierć króla, spowodowała ponowny wybuch wojny domowej w królestwie syryjskim. Bowiem uwolniony z niewoli Demetriusz II Nikator, napotkał w Antiochii konkurenta do władzy w postaci Aleksandra II Zabinasa, który podawał się za syna poległego Antiocha VII (nie było to prawdą chociażby z tego powodu, że Zabinas był tylko niewiele młodszy od Antiocha VII, który zginął w wieku ok. 30 lat). Ponownie więc po wybuchały wojny domowe - jedna w Syrii, druga (w latach 132-131 p.n.e.) w Egipcie, pomiędzy Ptolemeuszem VIII Fyskonem i wspierającą go Kleopatrą III, a jej matką Kleopatrą II, która odniosła zwycięstwo i wypędziła ich na Cypr, i objęła samodzielne rządy.
Jan Hyrkan postanowił wykorzystać nadarzającą się okazję i zajął wiele syryjskich twierdz, takich jak: Medaba, Samoga,Sychem i Garizim. Podbił Idumeę, oświadczając jej mieszkańcom że będą mogli pozostać w swym kraju, jeśli przyjmą żydowskie nakazy religijne oraz dadzą się obrzezać. Ogromna większość Idumejczyków przystała na tę propozycje, ci którzy odmówili musieli opuścić granice kraju. Tymczasem Demetriusz II Nikator poniósł klęskę w bitwie z Aleksandrem II Zabinasem (128 r. p.n.e.) i uciekł do Ptolemaidy, w której to przebywała jego dawna małżonka - Kleopatra Thea. Ta jednak nie chciała go widzieć i odmówiła otwarcia przed nim bram miasta. Wówczas uciekł do Tyru, gdzie został pojmany przez ludzi Zabinasa. Poddany brutalnym torturom (obcięto mu m.in.: język, uszy, nos i genitalia), ostatecznie wyzionął ducha (125 r. p.n.e.). W tym samym czasie władająca Egiptem Kleopatra II, uznała że bezpieczniej dla niej, będzie jeśli do władzy wysunie jakiegoś mężczyznę, zza którego nadal będzie mogła władać. Jej wybór padł na jej syna - Ptolemeusza Memfitesa, który jednak rządził krótko, gdyż z Cypru na czele najemnych greckich wojsk, powrócił Ptolemeusz VIII Fyskon wraz z Kleopatrą III i na przełomie 127/126 r. p.n.e. zdobył Aleksandrię, mordując Memfitesa, a Kleopatrę II zmuszając do ucieczki z kraju do Syrii.
W 125 r. p.n.e. (wkrótce po zgładzeniu Demetriusza Nikatora i jego syna - Seleukosa V Filometora w 126 r. p.n.e.), Aleksander Zabinas został ostatecznie pokonany przez nowego władcę syryjskiego, najmłodszego syna Demetriusza Nikatora - Antiocha VIII Gryposa ("Krzywonosego"). Wojny jednak (i to zarówno w Egipcie jak i w Syrii) się nie zakończyły, gdyż długoletnie walki partyzanckie, toczył z Antiochem VIII, syn Antiocha VII Sidetesa - Antioch IX, zwany Kyzykeńczykiem (od miasta, gdzie ustanowił główną swą bazę wypadową), zaś w Egipcie co prawda Ptolemeusz VIII i Kleopatra III, zezwolili na powrót do kraju Kleopatrze II (124 r. p.n.e.), ale już w kilka miesięcy później wojna domowa rozgorzała tam na nowo.
CDN.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz